Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) - co to jest i kogo dotyczy?

fot. pixaby.com/CC creative commons

13 października 2019 roku zaczął obowiązywać Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Jest to system, który gromadzi i przetwarza informacje o beneficjentach rzeczywistych czyli osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką. 

Jakie dane znajdują się w CRBR?

W Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych gromadzone są informacje osobowe dotyczące tożsamości przedstawicieli spółek:

• jawnych,
• komandytowych,
• komandytowo-akcyjnych,
• z ograniczoną odpowiedzialnością,
• prostych spółek akcyjnych (od 1 marca 2020 r.),
• akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Beneficjent rzeczywisty spółki – kto to?

Beneficjent rzeczywisty to osoba fizyczna lub osoby fizyczne które sprawują bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane przez nie uprawnienia, wynikające z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę, lub w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze bądź jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.

W przypadku spółki beneficjentem rzeczywistym jest natomiast:

• osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem spółki, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej
• osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu
• osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki bądź łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu
• osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką przez posiadanie w stosunku do niej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy o rachunkowości
• osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w powyższych punktach oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Obowiązek zgłoszenia beneficjenta 

Zobowiązanymi do zgłoszenia beneficjentów rzeczywistych są wszystkie spółki jawne, komandytowe, spółki z ograniczoną działalnością, spółki akcyjne i komandytowo-akcyjne bez względu na limit obrotów czy wielkość zatrudnienia oraz bez względu na to, czy spółek tych dotyczą inne obowiązki wynikające z ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Organem, który sprawuje nadzór nad rejestrem, jest Minister Finansów. Osoby zobowiązane do zgłaszania beneficjentów rzeczywistych do rejestru dokonują zgłoszenia pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe oświadczenia. Za niewywiązanie się przez spółkę z obowiązku zgłoszenia beneficjenta do rejestru grozi kara pieniężna do 1 000 000 zł.

Jak dokonać zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego?

Zgłoszenia do CRBR można dokonać za pomocą strony ministerstwa https://crbr.podatki.gov.pl/adcrbr/#/ w zakładce „Utwórz zgłoszenie”. Zgłaszane dane powinny być prawdziwe, a samo zgłoszenie należy zaopatrzyć kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem ePUAP.

CRBR w praktyce

Mimo, że rejestr już obowiązuje, realne znaczenie użytkowe uzyska od 13 kwietnia 2020 roku, kiedy to upłynie ustawowy termin na zgłoszenie beneficjentów rzeczywistych. Spółki, które zostały założone przed 13 października 2019 roku mają wobec tego pół roku na dokonanie zgłoszenia natomiast te, które będą dopiero zakładane, zgłoszenia do CRBR muszą złożyć w terminie 7 dni od rejestracji w KRS.

Cel wprowadzenia CRBR

Jednym z głównych zadań CRBR jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Posiadanie dokładnych i aktualnych danych o beneficjentach rzeczywistych ma kluczowe znaczenie dla zwalczania tych zjawisk, ponieważ uniemożliwia przestępcom ukrycie swojej tożsamości w skomplikowanej strukturze korporacyjnej. Publiczny charakter rejestru, umożliwiający każdemu nieodpłatny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych, zapewnia również większą kontrolę informacji przez społeczeństwo obywatelskie oraz przyczynia się do zwiększenia zaufania do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego.