Podatek należny i naliczony - najważniejsze informacje

Każdy czynny podatnik VAT zobowiązany jest do płacenia do urzędu skarbowego podatku należnego, wynikającego z generowanych przez niego przychodów. Bezpośrednio z podatkiem należnym związany jest podatek naliczony, który pomniejsza ten podatek. W dzisiejszym artykule postaramy się przedstawić różnice pomiędzy podatkiem należnym a podatkiem naliczonym. 

Co to jest podatek należy?

Podatek VAT należny to wartość podatku wynikająca ze sprzedaży towarów lub usług. Podatek ten „należy się” Skarbowi Państwa, a jego wysokość zależy od ceny netto oraz stawki podatku VAT.

Zgodnie z zasadą ogólną obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.

Co to jest podatek naliczony?

Polskie prawo umożliwia przedsiębiorcom zmniejszenie podatku należnego o podatek naliczony, który obejmuje daninę płaconą przez właściciela firmy z tytułu nabytych towarów i usług związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Zgodnie z art. 86 ust. 2 ustawy o  VAT kwotę podatku naliczonego stanowi:

• wysokość podatku, który przedsiębiorca musiał zapłacić za zakup towarów, materiałów lub usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - podatek musi być potwierdzony fakturą
• suma podatku wynikająca z dokumentu celnego oraz deklaracji importowej - w przypadku importu towaru
• zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabycia produktów rolnych związanych z dostawą opodatkowaną
• kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 lub 7 podatnikiem jest ich nabywca oraz świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 lub 8 podatnikiem jest ich usługobiorca. W tym przypadku naliczony podatek należny można uwzględnić w rejestrze VAT sprzedaży oraz zakupu

Komu przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT?

Prawo odliczenia podatku VAT przysługuje jedynie czynnym podatnikom VAT. Nie mogą z niego korzystać podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej oraz podmioty zwolnione z podatku VAT.

Co do zasady podatku nie można odliczyć w przypadku kosztów niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ustawodawca wymienia także konkretne zdarzenia, które nie uprawniają do obniżenia podatku należnego - należy do nich m.in. nabycie usług noclegowych oraz gastronomicznych.

Termin odliczenia podatku

Termin odliczenia podatku występuje co do zasady w okresie otrzymania faktury. Należy podkreślić znaczenie momentu otrzymania, a nie wystawienia faktury, gdyż pojęcia te są często mylone. Termin odliczenia podatku VAT obowiązuje również przez jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych.

Zgodnie z ogólną zasadą, prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, jednak nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Zatem przedsiębiorca zobowiązany jest do monitorowania dwóch dat: otrzymania towaru lub uznania usługi za wykonaną oraz daty otrzymania faktury.