Środki trwałe - to należy wiedzieć

Przedsiębiorcy prowadząc własną działalność gospodarczą wykorzystują różnego rodzaju składniki majątku. Zakup niektórych z nich może zostać ujęty w kosztach uzyskania przychodu, natomiast niektóre mogą zostać uznane za środki trwałe. 

Co to są środki trwałe?

W prawie bilansowym i podatkowym, zdefiniowane zostało pojęcie środków trwałych. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych amortyzacji podlegają środki trwałe które są własnością lub współwłasnością przedsiębiorcy, zostały wytworzone lub nabyte we własnym zakresie i są zdatne do użytkowania oraz kompletne. Należą do nich:

• budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością
• maszyny, urządzenia i środki transportu
• inne przedmioty

Przewidywalny okres używania środka trwałego powinien być dłuższy niż rok, muszą być wykorzystywane przez przedsiębiorcę na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w  ustawie o PIT.

Klasyfikacja środków trwałych

Klasyfikacja środków trwałych jest miejscem uporządkowania obiektów zaliczanych do majątku trwałego, który służy do ustalania stawek amortyzacyjnych, badań statystycznych oraz do celów ewidencyjnych. Środki trwałe podzielone są na 10 grup:

• Grupa 0 – Grunty
• Grupa 1 – Budynki i lokale, spółdzielcze prawo do lokalu niemieszkalnego
• Grupa 2 – Obiekty inżynierii lądowej i wodnej
• Grupa 3 – Kotły i maszyny energetyczne
• Grupa 4 – Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
• Grupa 5 – Specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty
• Grupa 6 – Urządzenia techniczne
• Grupa 7 – Środki transportu
• Grupa 8 – Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie
• Grupa 9 – Inwentarz żywy

Zasady ustalania wartości początkowej

Środki trwałe ujmowane są w ewidencji środków trwałych w wysokości wartości początkowej. Stanowi ona podstawę do ustalenia i dokonywania odpisów amortyzacyjnych. W zależności od sposobu pozyskania środka trwałego jego wartość początkowa będzie się różnie kształtować.

Środki trwałe wycenia się według:

• ceny nabycia w przypadku ich odpłatnego nabycia
• kosztu wytworzenia w przypadku wytworzenia we własnym zakresie
• wartości rynkowej w przypadku nieodpłatnego nabycia, spadku czy darowizny (chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości)

Do kosztów wytworzenia środka trwałego zalicza się koszty, które w sposób bezpośredni związane są z jego wytworzeniem:

• wartość zużytych materiałów (w cenie zakupu)
• usługi obce
• wynagrodzenia pracowników bezpośrednio związanych z wytworzeniem składnika
• koszty delegacji
• koszty montażu
• koszty remontów
• koszy przeglądów
• ulepszenia, które zostały poniesione przed przekazaniem środka trwałego do użytku

Na wartość początkową wpływ będą miały również:

• koszty obsługi zaciągniętych zobowiązań w celu ich sfinansowania
• różnice kursowe, przypadające na okres od rozpoczęcia budowy środka trwałego do dnia jego oddania do użytkowania

Wartość początkowa środka trwałego powinna być ustalona raz, a zmiana jego wartości może być spowodowana tylko na skutek jego ulepszenia, a także w przypadku, gdy wartość początkowa środka trwałego została ustalona niezgodnie z przepisami lub w przypadku przeprowadzenia aktualizacji wyceny środków trwałych.

Przyjęcie środka trwałego 

Przyjęcie środka trwałego wiąże się z wystawieniem dokumentu księgowego OT (przyjęcie środka trwałego). Dokument ten powinien zawierać:

• numer kolejny OT,
• nazwę oraz adres jednostki wystawiającej dokument przyjęcia środka trwałego,
• datę wystawienia,
• nazwę środka trwałego,
• charakterystykę środka trwałego,
• miejsce użytkowania,
• datę oraz numer dowodu dostawy,
• datę przyjęcia do używania,
• wartość środka trwałego,
• stawkę amortyzacji,
• metodę amortyzacji,
• symbol Klasyfikacji Środków Trwałych,
• numer inwentarzowy,
• podpisy zespołu przyjmującego środek trwały.

Środki trwałe - likwidacja 

Likwidacja środka trwałego wiąże się z:

• decyzją o likwidacji środka trwałego,
• faktyczną likwidacją środka.

Postanowienie o likwidacji środka trwałego wiąże się z wygenerowanie dokumentu LT - likwidacja środka trwałego, który zawiera następujące dane:

• nazwę jednostki, w której wystawia się dowód LT i jej dokładny adres
• numer kolejny dowodu
• datę wystawienia
• nazwę środka trwałego
• numer inwentarzowy środka trwałego
• orzeczenie komisji likwidacyjnej podające przyczynę oraz sposób likwidacji środka trwałego
• podpisy członków komisji likwidacyjne
• podpis pracownika odpowiedzialnego za gospodarkę środkami trwałymi w jednostce
• podpis upoważnionego pracownika księgowości
• podpis kierownika jednostki
• uwagi dotyczące likwidowanego środka trwałego