Sankcje w VAT w 2017 roku

Interpelacja nr 8526 do ministra finansów, ministra rozwoju w sprawie ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

Szanowny Panie Ministrze!

Przeprowadzona ostatnio tzw. duża nowela VAT, której przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2017 roku niesie za sobą szereg zmian, których zastosowanie ma poprawić ściągalność podatku VAT. Jednocześnie znowelizowane ustawy wprowadzają przepisy, które są dla podatników wyjątkowo restrykcyjne i rodzą obawy, zarówno wśród małych i średnich przedsiębiorców, jak również u księgowych, którzy mogą zostać ukarani za przyjęcie do rozliczenia faktury zakwestionowanej przez urząd skarbowy oraz wśród doradców podatkowych, którzy solidarnie z nieuczciwymi przedsiębiorcami podzielą odpowiedzialność karną i skarbową.

W związku z powyższym kieruję do Pana Ministra pytania:

1. Jak przedsiębiorca bądź księgowy ma rozumieć zapis o „nierzetelnym” sposobie wystawiania faktur lub rachunków. Czy zapis ten nie daje uprawnień do zbyt swobodnych i różnorodnych interpretacji i czy w związku z tym, nie powinien zostać doprecyzowany, aby nie wprowadzać chaosu, mylnych interpretacji, błędów, a tym samym, nie utrudniać działalności gospodarczej?

2. Czy wobec konieczności składania elektronicznych deklaracji podatkowych przewidziane jest usprawnienie funkcjonowania tzw. Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK), na którego działanie już obecnie narzekają przedsiębiorcy i księgowi? Prawidłowe funkcjonowanie JPK jest dla podatników szczególnie istotne, w sytuacji, gdy nowe przepisy zaostrzają kary za nieprzesłanie deklaracji podatkowych drogą elektroniczną.

3. Jaki jest cel wprowadzenia tzw. systemu kaucji rejestracyjnych. Czy nie spowoduje on niepotrzebnych utrudnień dla nowych i uczciwych podmiotów gospodarczych i czy równocześnie nie zachęci potencjalnych oszustów do kupowania dotychczas rzetelnie działających podmiotów, dla uwiarygodnienie swojej nieuczciwej działalności?

4. Czy nowe przepisy nie są zbyt restrykcyjne dla przedsiębiorców, którzy spóźniając się o tydzień z należnym VAT-em, dotychczas obciążeni byli jedynie odsetkami, a według nowych przepisów już po tygodniu zapłacą karę w wysokości 30% należnego podatku. Czy w przypadku mniejszych firm, mogących mieć trudności z terminową wpłatą podatku VAT, tak dotkliwa kara finansowa nie stanie się obciążeniem nie do udźwignięcia i nie doprowadzi do upadłości?

5. Dlaczego bardzo dotkliwe kary przewidziano dla doradców podatkowych, którzy pomagają w rejestracji firm i będą ponosili odpowiedzialność, jeśli firmy te nie rozliczą rzetelnie podatku VAT. Czy w zaistniałej sytuacji nie należy się spodziewać, iż doradcy zalecać będą zakładanie firm w innych krajach, bardziej przyjaznych dla przedsiębiorców i w efekcie budżet państwa nie straci wpłat od nowych podatników?

Posłowie

Marta Golbik, Grzegorz Furgo

8 grudnia 2016 r.

Odpowiedź na interpelację nr 8526 w sprawie ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

Nawiązując do przekazanej interpelacji nr 8526 Pani Marty Golbik i Pana Grzegorza Furgo - Posłów na Sejm RP w sprawie ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, przedstawiam stanowisko w sprawie.

Na wstępie należy zauważyć, że zmiany przepisów będące przedmiotem interpelacji są wprowadzone od 1 stycznia 2017 r. zasadniczo ustawą z dnia 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2024).

Odnosząc się do poszczególnych kwestii poruszonych w interpelacji uprzejmie wyjaśniam:

Ad. 1

Nawiązując do kwestii nierzetelnego wystawiania faktur należy wyjaśnić, że faktura jest dokumentem wystawianym dla potrzeb dokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Faktura ma potwierdzać rzeczywisty przebieg operacji gospodarczej. Podawane w fakturze dane muszą zatem zapewniać prawidłową identyfikację zakupionego towaru lub usługi (nazwa towaru lub usługi w fakturze musi być odpowiednio szczegółowa) oraz rzetelne określenie ilości dostarczonych towarów lub zakresu wykonanych usług, co jest niezbędne w celu określenia prawidłowej kwoty podatku VAT, jaki jest należny z tytułu tych czynności.

Zgodnie z art. 112c ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710, późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, za nierzetelne faktury w kontekście stosowania dodatkowego zobowiązania podatkowego uznaje się faktury w przypadku gdy:

• sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi
• przez podmiot nieistniejący,
• wystawione faktury lub faktury korygujące:

- stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,

- podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,

- potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego - w części dotyczącej tych czynności.

Ad. 2

Odnosząc się do funkcjonowania tzw. Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) należy zauważyć, że w postaci JPK przekazywane są księgi podatkowe i dowody księgowe (na żądanie organu podatkowego zgodnie z art. 193a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.)) oraz informacje o ewidencji VAT (bez wezwania organu podatkowego na podstawie art. 82 § 1b Ordynacji podatkowej). Natomiast deklaracje podatkowe nie są przesyłane w postaci JPK. Przesyłanie deklaracji drogą elektroniczną odbywa się na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu przesyłania deklaracji i podań oraz rodzajów podpisu elektronicznego, którymi powinny być opatrzone (Dz. U. poz. 2362, z późn. zm.).

Zatem wprowadzenie JPK nie ma żadnego wpływu na składanie deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Zakłada się również udostępnienie podmiotom nowej, bardziej rozbudowanej, aplikacji umożliwiającej wysyłanie dokumentów JPK do Ministerstwa Finansów, która zastąpi aplikację udostępnioną w sierpniu 2016 r. Nowa aplikacja będzie różniła się w stosunku do dotychczas funkcjonującej m.in. obsługą zaktualizowanych wersji schem dokumentów JPK, możliwością wysyłania wielu plików jednocześnie, możliwością instalacji zarówno w systemie operacyjnym Windows, jak i Linux (wersja 32-bit i 64-bit), możliwością podpisywania dokumentów JPK kwalifikowanym podpisem elektronicznym bezpośrednio w aplikacji, możliwością importu danych z plików w formacie CSV i wytworzeniem dokumentów JPK w postaci plików XML na potrzeby wysyłki, możliwością zarządzania logami z działań użytkowników, możliwością automatycznej aktualizacji aplikacji, czy też udostępnieniem formularza kontaktowego z działem obsługi technicznej Ministerstwa Finansów.

Ad. 3

Udzielając odpowiedzi na pytanie dotyczące utrudnień związanych z wprowadzeniem kaucji rejestracyjnej należy zauważyć, że wprowadzana do obrotu prawnego od 1 stycznia 2017 r. ustawa z dnia 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2024) nie przewiduje instytucji kaucji rejestracyjnej. Tego rodzaju rozwiązanie było rozważane przez resort finansów w trakcie prac nad projektem przedmiotowej ustawy (tzw. pakietem uszczelniającym mającym na celu poprawę ściągalności VAT), jednakże z uwagi na zastrzeżenia zgłaszane na etapie konsultacji społecznych odstąpiono od wprowadzenia tego rozwiązania.

Ad. 4

Odnosząc się do obaw dotyczących ustalania dodatkowego zobowiązania w przypadku nieterminowej wpłaty podatku VAT należy stwierdzić, że nie są one uzasadnione. Celem wprowadzanego z dniem 1 stycznia 2017 r. rozwiązania jest bowiem sankcjonowanie określonych zachowań związanych z nieprawidłowym rozliczeniem podatku VAT w deklaracjach podatkowych (w szczególności nieprawidłowości wynikających z udziału w nadużyciach i oszustwach podatkowych). Zgodnie z art. 112b ust. 1 ww. ustawy z dnia 1 grudnia 2016 r. dodatkowe zobowiązanie podatkowe ustalane jest w przypadku, gdy w złożonej deklaracji podatkowej podatnik wykazał:

1. kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
2. kwotę zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej,
3. kwotę różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy wyższą od kwoty należnej,
4. kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego, lub kwotę różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy, a powinien wykazać kwotę zobowiązania podatkowego podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego,

bądź też nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego.

Sankcje w podatku VAT nie będą zatem ustalane w przypadku jedynie opóźnienia w zapłacie zobowiązania wynikającego ze złożonej deklaracji.

Dodatkowo, zgodnie z art. 112 b ust. 3 ustawy o VAT przepisy dotyczące sankcji nie będą stosowane:

1. jeżeli przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej przez naczelnika urzędu skarbowego lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej podatnik:

2. złożył odpowiednią korektę deklaracji podatkowej albo złożył deklarację podatkową z wykazanymi kwotami podatku oraz wpłacił na rachunek urzędu skarbowego kwotę wynikającą ze złożonej deklaracji albo korekty deklaracji podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę;

3. w zakresie ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego, w przypadku gdy zaniżenie kwoty zobowiązania podatkowego lub zawyżenie kwoty zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, wiąże się z:

a) popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami,

b) nieujęciem podatku należnego lub podatku naliczonego w rozliczeniu za dany okres rozliczeniowy, a podatek należny lub podatek naliczony został ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych lub w okresach następnych po właściwym okresie rozliczeniowym, jeżeli nastąpiło to przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej przez naczelnika urzędu skarbowego lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej;

c) w zakresie ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Ad. 5

Jednym z elementów całego pakietu działań uszczelniających, który z pewnością przyczyni się do utrudnienia prowadzenia przestępczych działań w podatku VAT, jest wprowadzenie odpowiedzialności solidarnej pełnomocnika za zaległości podatkowe powstałe u nowo zarejestrowanego podatnika VAT czynnego (w kwocie nieprzekraczającej jednak 500 000 zł) w związku z czynnościami wykonanymi przez niego w ciągu pierwszych 6 miesięcy od dnia zarejestrowania. Rozwiązanie to ma na celu ograniczyć rejestrowanie tzw. „słupów” przez pełnomocników, czego oczekują uczciwie działające w Polsce firmy, dla których wspomniane „słupy” stanowią nieuczciwą konkurencję. Mając na świadomość obaw związanych z wprowadzeniem tego rozwiązania pragnę zwrócić uwagę, że odpowiedzialność solidarna pełnomocnika nie będzie miała miejsca w sytuacji, gdy powstanie zaległości podatkowych u zarejestrowanego podatnika nie wiązało się z uczestnictwem tego podmiotu w oszustwie podatkowym (art. 96 ust. 4c ustawy o VAT).

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów

Paweł Gruza

Warszawa, 4 stycznia 2017 r.